Picea omorika Panč. 1887

= Abies omorika Panč. 1875

= Pinus omorika Panč. 1876

= Picea omorika (Panč.) Purkyne 1877

= Picea omorika (Panč.) Willk. 1877

Pun naziv taksona:

Picea omorika Panč., Omorika nova fela četinara u Srbiji, 1-8, (1887).

Pančić, J.: Omorika nova fela četinara u Srbiji. - Težak, Beograd, januar 1887, godina XVIII, broj 1, str. 1-8, Tab. I i II.

Locus classicus: Planina Tara: Zaovine (Pančić 1876: 4).

Typus: Zaovine, Pančić, BEOU!

Opis: Drvo visoko do 50 m, usko piramidalnog habitusa. Grane prvog reda kratke (-2 m), pri vrhu krošnje uperene nagore, u sredini horizontalne i u donjem delu nešto viseće, sa vrhovima usmerenim nagore. Kora tanka, puca u ljuspe, smeđe boje. Pupoljci bez smole, sa donjim ljuspama šilasto izduženim. Četine duge 8-20 mm, široke do 2 mm, zašiljene do zaobljene, u preseku pljosnate; gore sjajne, tamnozelene, bez stoma, dole sa dve beličaste pruge stominih otvora. Četine po dužini sa ispupčenim rebrom na licu i naličju. Muški resoliki cvetovi svetlocrveni, ženske (mlade šišarice) ljubičaste. Cvetanje od kraja aprila do juna u zavisnosti od staništa. Zrele šišarice (u oktobru i novembru) viseće, duge 5 cm, sjajne, crvenosmeđe. Seme dugo 2-3 mm, široko oko 1,6 mm, sa kriocetom dugim 5-7 mm i 4-6 mm širokim. Broj kotiledona obično 5-6 , dugih 10-12 mm.

Opšte rasprostranjenje: Endemit centralnog dela Balkanskog poluostrva; Areal se sastoji od četiri odvojena dela: centralni deo je smešten oko srednjeg toka reke Drine, između Višegrada i Bajine Bašte. Od tri manja područja dva se nalaze u Bosni na Vigor planini i na planini Radomišlji, a treće se nalazi u klisuri Mileševke u Srbiji. Rasprostranjenje u Srbiji: Planina Tara (Zaovine) i njeni ogranci, Zvezda, Vidača i Crni vrh; klisura Mileševke.

Stanište: Po pravilu raste na pretežno severu eksponiranim strmim krečnjačkim padinama, na liticama, blokovima stena i u uskim točilima-strugovima, izuzetno se javlja i na serpentinitu (u mešovitim crno-beloborivim šumama). Naseljava prostor izmedju 400 i 1700 m. Gradi čiste sastojine (Piceetum omoricae) ili ulazi u sastav mešovitih lišćarsko-četinarskih šuma sa brojnim vrstama: smrčom, jelom, belim i crnim borom, bukvom, javorom, brezom, jasikom, crnim grabom, jarebikom, ivom i dr. (Abieto-Picetum Illyricum picetosum omorikae, Omorikae-Piceetum, Ostryo-Piceetum omorikae). Na platou Mitrovac na Tari (Crvene Bare), na tresetnom zemljištu izgradjuje interesantne reliktne zajednice sa crnom i sivom jovom, smrčom, jelom, bukvom. (Omorikae-Piceeto-Alnetum glutinosae).

Ostalo: Zakonom je zaštićena kao prirodna retkost na području Srbije. Uvrštena je i u Evropsku Crvenu Listu Flore. Smatra se da kao staroj paleoendemičnoj vrsti koja se teško podmlađuje, zbog kompeticije sa drugim vrstama na prirodnim staništima, preti opasnost od isčezavanja. Pored toga, bespravna seča u već proređenim prirodnim sastojinama još više otežava opstanak ove plemenite vrste četinara. Pripada grupi vrsta od međunarodnog značaja. Prema IUCN kategorizaciji stepena ugroženosti označena je kao VU-LR nc (ranjiva, do niska verovatnoća opasnosti ali zavisna od zaštite).